Rozpad małżeństwa
Przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie definiują pojęcia winy. Zasadne jest odwoływanie się w tej kwestii do przepisów Kodeksu cywilnego. Zdarza się, że jeden z małżonków obwiniany jest za rozpad małżeństwa za zachowanie, które zostało zrealizowane w stanie niepoczytalności. Czy słusznie?
Niepoczytalność
Zgodnie z art. 425 § 1 k.c. – Osoba, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli, nie jest odpowiedzialna za szkodę w tym stanie wyrządzoną.
Zgodnie z art. 31 § 1 Kodeksu karnego – Nie popełnia przestępstwa, kto, z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności psychicznych, nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem.
Wina
Małżonkowi nie można skutecznie zarzucić, że jego na pierwszy rzut oka naganne zachowania wobec żony/męża lub dzieci było zawinione, gdy popełnił je będąc niepoczytalnym.
Orzecznictwo
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 listopada 1997 r. w sprawie o sygn. akt I CKN 306/97
„…mogą zdarzyć się takie sytuacje życiowe, w których żadnemu z małżonków nie można będzie przypisać winy za rozkład ich pożycia. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera definicji winy na potrzeby własnych regulacji prawnych. Przyjmuje się zatem zgodnie, że ma tu zastosowanie ogólne rozumienie winy z prawa cywilnego. Wedle niego zaś na winę składają się dwa elementy – obiektywny w postaci naruszenia określonej normy postępowania i subiektywny – określający stosunek psychiczny osoby do własnego zachowania się lub do zaniechania. Dla przypisania winy oba te elementy składowe muszą występować łącznie, brak któregoś powoduje, że o winie nie może być mowy.”.
Wyroku Sądu Najwyższego z dnia 6 maja 1997 r. w sprawie o sygn. akt I CKN 86/97
„…oczywistym jest że wina jako element stanu psychicznego wymaga poczytalności.”.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 stycznia 2001 r. w sprawie o sygn. akt V CKN 915/00
„…w orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przypisanie małżonkowi winy w powstaniu rozkładu pożycia wymaga ustalenia, iż naruszył on (w sposób umyślny lub nieumyślny) obowiązki wynikające z ustawy (np. z art. 23 kro – tak orzecz. SN z 21.XI.1997 r. II CKN 646/97, nie publ.), a także wynikające z zasad współżycia społecznego (zob. orzecz. SN z 25.VIII.1982 r. III CRN 182/82, GP 1983, nr 3). Przy przyjęciu jako podstawy dalszych rozważań założenia, zgodnie z którym wina rozkładu pożycia może przybrać postać analogiczną jak w prawie zobowiązań, niezbędne staje się odniesienie do kwestii niemożliwości przypisania winy określonej osobie. Wskazuje się, że przypisanie winy nie jest możliwe, jeżeli mamy do czynienia z wyłączeniem bezprawności działania (obrona konieczna – art. 423 k.c.; stan wyższej konieczności – art. 424 k.c.). Winy nie można także przypisać osobie, która z jakichkolwiek powodów znajduje się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli (art. 425 § 1 k.c.). Możliwe jest natomiast przypisanie winy w doprowadzeniu się przez określony podmiot do stanu wyłączającego możliwość świadomego albo swobodnego podjęcia decyzji i wyrażenia woli; w takiej sytuacji ustawa nie wyłącza odpowiedzialności odszkodowawczej (art. 425 § 2 k.c.). Wydaje się, że rzadko (jeżeli w ogóle) wystąpią okoliczności wyłączające bezprawność działania małżonka. Należy natomiast brać pod uwagę stan psychiczny małżonka, w stosunku do którego postawiony został zarzut zawinienia rozkładu pożycia. Przypisanie małżonkowi winy rozkładu pożycia nie będzie więc możliwe, jeżeli działanie lub zaniechanie następuje w stanie niepoczytalności czy choćby przemijającego zakłócenia czynności psychicznych.”.
Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1999 r. w sprawie o sygn. akt II CKN 744/98
„… zdarza się, że przyczyny rozkładu pożycia są niezawinione. Taka sytuacja ma miejsce w małżeństwie stron, gdzie przyczyną rozkładu pożycia były urojone pretensje powoda co do niewierności i innego niewłaściwego zachowania żony, wywołane jego chorobą psychiczną.”.
Apelacja
Jeżeli Sąd Okręgowy uznał Cię za winnego rozpadu małżeństwa wobec zachowania, które miało miejsce w czasie kiedy znajdowałeś/łaś się w stanie całkowicie wyłączającym zdolność rozpoznawania popełnionego w tym czasie czynu zabronionego i pokierowania swoim postępowaniem – możesz rozważyć wniesienie apelacji, by wyrok ten zmienić.
Pomoc prawna
Potrzebujesz pomocy w napisaniu apelacji lub obrony swych praw w trakcie rozwodu – adw. Tomasz Szpila może pomóc Ci w walce o Twoje prawa oraz godne i sprawiedliwe orzeczenie.
